Následující text není historickou studií. Jedná se o převyprávění pamětníkových životních osudů na základě jeho vzpomínek zaznamenaných v rozhovoru. Vyprávění zpracovali externí spolupracovníci Paměti národa. V některých případech jsou při zpracování medailonu využity materiály zpřístupněné Archivem bezpečnostních složek (ABS), Státními okresními archivy (SOA), Národním archivem (NA), či jinými institucemi. Užíváme je pouze jako doplněk pamětníkova svědectví. Citované strany svazků jsou uloženy v sekci Dodatečné materiály.
Pokud máte k textu připomínky nebo jej chcete doplnit, kontaktujte prosím šéfredaktora Paměti národa. (michal.smid@ustrcr.cz)
Quyết chí vì một Việt Nam dân chủ
+ 16-9-1983: Sinh ra tại Đắk Lắk + 2001: Tốt nghiệp cấp 3, trường chuyên Lê Hồng Phong, TP HCM + 2002 – 2007: Du học ở Pháp, trường Institut National des Sciences Appliquées (INSA) tại Rennes + 2006: Cuộc vận động cho tự do, dân chủ của Việt Nam mang tên Nối vòng tay lớn + 9-5-2006: Thành lập Tập hợp thanh niên dân chủ + 12.2006: Tham vào đảng Dân chủ Việt Nam + 8.2007: Từ Pháp trở về Việt Nam + 5-3-2008: Đi bộ đội và phục vụ tại trung đoàn Gia Định + 6-7-2009: Bị loại ngũ + 7-7-2009: Bị bắt và tạm giữ tại trại tạm giam B34 + 20-1-2010: Bị kết án 7 năm tù giam, 3 năm quản chế trong cùng phiên toà xét xử anh Trần Huỳnh Duy Thức, Lê Công Định và Lê Thăng Long + 12-4-2014: Được thả trước thời hạn + 2014 – 2023: Tiếp tục với các hoạt động dân chủ ngầm + 8.2023: Bị bắt cóc, chạy trốn khỏi Sài Gòn + 12.2023: Tị nạn chính trị tại CHLB Đức cùng gia đình
Nguyễn Tiến Trung sinh ngày 16-9-1983 tại Đắk Lắk, lớn lên tại Sài Gòn. Cha anh đi bộ đội Trường Sơn, là lính lái xe, nhưng không phải cầm súng. Sau năm 1975, cả ba mẹ anh đều là sinh viên ưu tú, nên được học bổng du học ở các nước Xã hội chủ nghĩa. Cha anh học ở trường hàng không Kjiv, mẹ anh học ở trường dệt Moscow.
Tiếp nối truyền thống trí thức của gia đình, anh theo học trường chuyên từ cấp 2 đến hết cấp 3, mặc dầu việc học khá nặng nề. Từ năm 2002-2007, anh đi du học tại Pháp và tốt nghiệp thạc sĩ ngành công nghệ thông tin về phần mềm, trường INSA tại Rennes, Pháp.
Với tấm bằng thạc sĩ công nghệ thông tin từ INSA, Pháp con đường công danh sự nghiệp của anh lẽ ra đã rất xán lạn, nhưng anh lại chọn đi theo con đường đấu tranh cho dân chủ, và một trong những động lực thúc đẩy anh là các bất công trong xã hội. Bất công thứ nhất là việc trao học bổng du học sau khi anh thi đại học. Năm 2001, sau khi tốt nghiệp cấp 3, anh thi đậu vào các trường Đại học bách khoa TP HMC với điểm số rất cao và là á khoa Học viện ngân hàng, nhưng vẫn không được đi du học vì không phải “con ông cháu cha”. Sau khi cha anh đâm đơn khiếu nại về sự bất công này, anh nhận được học bổng vào trường hàng không ở Nga, nhưng vì thấy hệ thống quá bất công nên anh đã quyết định không đi du học Nga mà đi du học ở Pháp.
Đời sống tự do ở Pháp và cuộc bầu cử Tổng thống Pháp 2002 đã khai mở nhận thức chính trị cho anh, rồi các tác giả (Bùi Tín, vvv…) và các báo đài tiếng Việt hải ngoại đưa anh đến gần hơn với thông tin đa chiều và với bất công của đồng bào trong nước. Anh biết đến bà con dân oan phải lê lết kêu oan ở vườn hoa Mai Xuân Thưởng. Nhìn những cảnh đó, anh rất tức giận vì từ nhỏ tới lớn anh nghĩ đảng Cộng sản là một lý tưởng đấu tranh cho bất công xã hội, nhưng bất công lại đầy rẫy trong nước và anh quyết định tham gia vào chính trị và quá trình dân chủ hoá Việt Nam.
Nhờ có cơ hội quan sát và tìm hiểu thêm về đời sống chính trị của người dân Pháp, anh nhận ra họ là quốc gia dân chủ đa đảng và không hề loạn như lời tuyên truyền mà anh được nghe khi còn ở Việt Nam. Bộ máy chính quyền Việt Nam tuyên truyền rằng đa đảng là sẽ loạn, “mà đây tôi thấy Pháp là quốc gia dân chủ đa đảng mà không hề loạn chút nào”.
Năm 2005, nhân lúc qua Mỹ trị bệnh, ông Hoàng Minh Chính đã có bài phát biểu tại đại học Harvard về chủ nghĩa Marx-Lenin vào lúc mà anh gọi là “gần đất xa trời” nhưng vẫn ra sức dấn thân cho Việt Nam và nếu Việt Nam có dân chủ, ông sẽ không được hưởng thành quả đó, mà chính là thế hệ trẻ như anh. Điều này đã làm thổi bùng ngọn lửa nhiệt huyết và giúp anh quyết định dấn thân đi vào con đường đấu tranh cho dân chủ ở Việt Nam.
Được ông Hoàng Minh Chính truyền cảm hứng, anh nộp đơn tham gia vào Phong trào Dân chủ Việt Nam vào năm 2006. Sau đó, 9-5-2006 anh thành lập Tập hợp thanh niên dân chủ, hội tụ những du học sinh có tấm lòng hướng về quê hương và phong trào dân chủ Việt Nam. 25.12.2006 anh gia nhập đảng Dân chủ Việt Nam và sau này, anh phụ trách giới trẻ khi tham gia vào ban lãnh đạo đảng.
Anh cùng với một số anh em khác thành lập Tập hợp thanh niên dân chủ để quảng bá cho tư tưởng dân chủ và để giới trẻ Việt có không gian và có dịp được học tập về dân chủ. Anh cùng một số bạn bè khác soạn tài liệu về lý thuyết, các thể chế dân chủ và chia sẻ lý luận để giúp các bạn trẻ có thêm tư liệu phản biện lại các tuyên truyền của đảng Cộng sản. Tập hợp thanh niên dân chủ là nơi đào tạo lực lượng cho đảng Dân chủ, với mục đích làm đối trọng với Đoàn thanh niên Cộng sản Việt Nam. Vai trò của Tập hợp thanh niên dân chủ với đảng Dân chủ cũng giống như Đoàn thanh niên cộng sản đối với đảng Cộng sản Việt Nam.
Ngày 2-3-2006 anh viết thư gửi Bộ trưởng Bộ GDvĐT Nguyễn Minh Hiển với tựa đề Thư ngỏ của một sinh viên bình thường trong một đất nước không bình thường. Trong thư, anh chỉ ra nền giáo dục hiện nay là một nền giáo dục nhồi sọ và dối trá, khiến thanh niên chỉ biết lặp lại những điều tuyên truyền như những chú vẹt và vâng lời như cừu non mà không hề biết phản biện. Việt Nam cần một lực lượng trẻ có lý luận, có tư duy phản biện để có thể cạnh tranh với các nước bạn trên thế giới.
Cũng trong năm 2006, Tổng bí thư đảng CSVN Ngô Đức Mạnh kêu gọi người dân đóng góp ý kiến cho Đại hội đảng lần thứ 10, anh phản hồi bằng kiến nghị gửi đại hội đảng. Trong kiến nghị, anh nêu rõ những khuyết điểm, tham nhũng trong bộ máy lãnh đạo, yêu cầu chấm dứt việc thực thi pháp luật một cách tuỳ tiện và đòi quyền tự do lập hội, tự do báo chí, dân chủ và nhân quyền cho Việt Nam.
Hai lá thư này đã giúp bạn đọc, giới đấu tranh cho dân chủ trong và ngoài nước biết đến anh. Bài viết của anh được đăng trên trang nhất của đài BBC Tiếng Việt trong cả tháng và đã có cả triệu lượt đọc. Hai bài viết này đã mang đến tên tuổi cho anh trong giới đấu tranh, nhưng đồng thời cũng khiến anh và gia đình phải đối mặt với sự đe doạ và theo dõi từ phía an ninh Việt Nam để yêu cầu anh phải gỡ bài viết xuống.
Không dừng lại ở việc viết thư, kiến nghị với chính quyền Việt Nam, anh tìm kiếm và nhận được sự giúp đỡ của cộng đồng người Việt tại hải ngoại và đã tổ chức marathon nối vòng tay lớn nhằm vận động cho dân chủ, nhân quyền của Việt Nam. Marathon diễn ra tại những nước mà anh đi qua như Pháp, Mỹ, Canada, vvv…Một trong những hoạt động của cuộc vận động này là cuộc gặp gỡ với Tổng thống Mỹ George W. Bush và Thủ tướng Canada tại quốc hội Canada - ông Stephen Harper vào năm 2006. Ngoài mục đích vận động cho dân chủ, chuyến đi này còn nhằm mục đích tạo cho anh một mạng lưới hỗ trợ ở hải ngoại khi anh trở về hoạt động tại Việt Nam.
Sau khi tốt nghiệp Thạc sĩ ngành Công nghệ thông tin tại INSA, Rennes, anh trở về Việt Nam vào tháng 8, 2007 và 7 tháng sau đó, anh nhận được giấy mời nhập ngũ, 5.3.2008 anh lên đường gia nhập trung đoàn Gia Định. Trước khi nhập ngũ, anh có ra Hà Nội vào tháng 2.2008, lúc ông Hoàng Minh Chính mất. Anh luôn công khai là đảng viên đảng Dân chủ và anh chụp hình với băng-rôn của đảng Dân chủ để người dân Việt Nam và thế giới biết rằng ở Việt Nam có hai đảng là đảng Cộng sản và đảng Dân chủ. Anh đi bộ đội với tư cách là đảng viên đảng Dân chủ Việt Nam.
Mục đích mà chính quyền “mời” anh nhập ngũ là nhằm giam lỏng, để ngăn cản, không cho anh tham gia vào các hoạt động đòi tự do và dân chủ cho Việt Nam. Lãnh đạo đơn vị thường tổ chức họp để đấu tố anh. Các bạn trẻ đồng tuổi với anh trong đơn vị đều là đảng viên ĐCS và họ thay phiên nhau thẩm vấn, lên án những hành động và chính kiến của anh, nhưng không cho anh phản biện lại. Gia đình anh cũng không được phép thăm nom. Tất cả những hành động này nhằm làm suy yếu tinh thần để anh phải bỏ cuộc.
Vào tháng 2.2009, lực lượng an ninh quốc gia và lãnh đạo trung đoàn đến thẩm vấn anh về các hoạt động đấu tranh của anh bên Pháp và yêu cầu anh phải ngừng đấu tranh chống lại chế độ và nói xấu chính quyền. Anh không chấp nhận yêu cầu của họ. Sáng ngày 6.7.2009, họ tổ chức họp ngũ toàn trung đoàn Gia Định để công khai đấu tố và loại ngũ anh, tới tối thì họ thả anh tại đồn công an phường.
Sáng ngày 7.7.2009 anh ninh đến bao vây nhà anh với rất nhiều xe đặc vụ, công an mặc đồng phục vào nhà đọc lệnh bắt anh với tội danh chống phá và âm mưu lật đổ chính quyền nhân dân. Anh bị áp tải đến B34 Nguyễn Văn Cừ.
Anh bị giam giữ khoảng 1 năm tại trại tạm giam của bộ là B34, tại đường Nguyễn Văn Cừ. Anh ở chung phòng với một bạn tù khác trong một phòng giam có diện tích khoảng 9 m2 bao gồm cả bệ xí. Anh và bạn tù được cấp một xô nước để khi đi vệ sinh xong thì tráng bệ xí, nếu không có nước thì phải đợi đến ngày hôm sau mới được tráng. Cũng chính người này đã dạy cho anh cách dùng tăm và cơm nguội để mắc màn chống muỗi vì tù nhân được cấp màn, nhưng không được cấp dây và phương tiện để mắc màn. Sau này anh mới biết, người bạn tù này là tay sai của an ninh Việt Nam. Các tù nhân hay gọi những người này là “chèo”.
Mặc dầu an ninh không dùng vũ lực để lấy lời khai của anh, nhưng họ thẩm vấn anh từ sáng tới tối. Một nhân viên anh ninh có hỏi anh “Trung có biết trước đây trên bức tường này khắc câu gì không? … Ai không khai thì đánh cho khai và ai khai rồi thì đánh cho chừa”.
Ngày 20.1.2010, anh bị đưa ra xét xử tại phiên toà sơ thẩm theo khoản 2, điều 79, Bộ luật hình sự. Anh và ông Trần Anh Kim ở Thái Bình cùng bị bắt vì tham gia đảng Dân chủ Việt Nam, nhưng ông Trần Anh Kim được đưa ra xử riêng còn anh thì bị ghép vào xử chung với vụ án của anh Trần Huỳnh Duy Thức, Lê Công Định và Lê Thăng Long. Khi diễn ra phiên toà, nhà báo và đại diện ngoại giao nước ngoài không được vào phòng xử án mà phải theo dõi qua màn hình được chiếu chậm hơn 5-7 phút so với diễn biến thực của phiên toà. Toà cũng không cho phép các bị cáo được ở chung một phòng khi trả lời toà. Những biện pháp này được đưa ra vì sợ sẽ có những phản ứng tương tự khi xử các vụ án chính trị từ sau vụ xử linh mục Nguyễn Văn Lý vào năm 2006, vì phóng viên nước ngoài đã kịp ghi lại khoảnh khắc công an bịt miệng linh mục Lý và bức ảnh này được loan truyền khắp nơi trên thế giới như một biểu tượng cho sự chà đạp tự do và nhân quyền ở Việt Nam.
Cha mẹ anh cũng không được phép dự phiên toà với lý do không có chỗ ngồi, nhưng trong phiên toà, anh nhìn thấy những gương mặt thân quen là hàng xóm của anh. Những người này được trả 50 nghìn Việt Nam đồng để tham dự phiên toà và có xe bus đến tận nhà để đón.
Anh bị kết án 7 năm tù giam và 3 năm quản chế.
12.4.2014 anh được trả tự do trước thời hạn. Trước khi được thả, có một nhân viên an ninh tự giới thiệu là Đội trưởng đội 1, đội điều tra trọng án TP HCM, tên Dũng, vào gặp anh và hăm doạ anh phải ngừng đấu tranh. ”Nếu sau khi ra tù mà tôi vẫn tiếp tục các hoạt động dân chủ thì một là họ sẽ dàn dựng tai nạn giao thông để giết tôi, hai là họ sẽ ném ma tuý vào nhà tôi để vu cho tôi tội buôn bán tàng trữ ma tuý để bắt tôi, nếu tôi tiếp tục”.
Bảy năm sau khi ra tù anh vẫn không thể kiếm được việc làm vì đi xin việc ở đâu cũng bị an ninh hăm doạ và khủng bố nên không ai dám nhận anh vào làm. Năm 2021 anh được một người bạn giúp và được nhận vào làm trong một công ty phần mềm của nước ngoài.
Sau khi ra tù, anh vẫn tiếp tục với các hoạt động chính trị của mình. Nhận ra việc hoạt động chính trị ở Việt Nam là rất khó khăn, anh chuyển hoàn toàn sang hoạt động dân sự, nhưng chỉ hoạt động ngầm qua mạng xã hội và chia sẻ tư tưởng với những người anh thực sự quen biết ngoài đời. Sau một thời gian, an ninh gài người vào và nắm bắt được các hoạt động ngầm cũng như nhiều thông tin trong nhóm của anh.
Sáng thứ Sáu, ngày 18.8.2023, anh ra ngoài mua đồ ăn sáng cho gia đình trước khi đi làm như thường lệ, nhưng gặp phải một nhóm an ninh mặc thường phục, là những người anh đã quen mặt, vì họ thường canh chừng xung quanh nhà anh khi có đoàn ngoại giao, chính khách hoặc một nhân vật quan trọng nào đó đến Việt Nam. Sự việc không chỉ dừng lại ở việc đụng độ giữa hai bên.
“Tôi mới hỏi, các anh mời tôi lên đồn làm việc thì thứ nhất là giấy mời đâu, với lại mấy anh mặc thường phục thì mấy anh là ai? Mấy anh đâu có quyền mời tôi lên đồn làm việc đâu. Mấy anh mặc thường phục thì mấy anh phải cho tôi biết các anh là ai chứ? Họ nói “Trung cứ lên đồn đi rồi sẽ gửi giấy mời về nhà Trung”. Tôi nói, không được, chưa có giấy mời sao tôi đi được? Xong bắt đầu cự cãi qua lại một lúc thì bắt đầu to tiếng, và người dân bắt đầu bu vào xem. Và lúc đó tôi nhớ cái tay chỉ huy là một người mập và lùn, mặc áo sơ mi màu hồng dài tay, ông ta hất hàm về phía quán cafe đầu ngõ nhà tôi thì có khoảng 5 an ninh thường phục họ bật dậy. Đúng cái khoảnh khắc mà họ bật dậy thì tôi chạy ngược về nhà tôi liền. Người gần tôi nhất họ chụp lấy cổ tôi, nhưng tôi thoát được và không chụp được. Khi mà tôi chạy về nhà thì người gần tôi nhất lại chạy tông trúng vào chiếc xe đạp đi ngang qua nhà tôi và họ bị té, vậy nên tôi mới đủ thời gian chạy về nhà.
Một điều rất là may mắn cho tôi đó là, sáng nào tôi đi ra khỏi nhà tôi cũng khoá cổng, nhưng buổi sáng hôm đó không biết thế nào mà tôi lại nghĩ là ba mẹ tôi có nhà và tôi đi ra ngõ tôi mua đồ ăn sáng là tôi về liền, nên không cần phải khoá. Nhờ vậy mà tôi xô cổng chạy vô nhà và khoá cửa lại. Vừa xong thì an ninh vừa chạy đến sau lưng tôi.”
Vào đến nhà, anh ngay lập tức nhắn cho các bạn trong tổ chức của anh và các đại sứ các nước phương Tây ở Sài Gòn. Ngay lập tức, an ninh ở nhà các bạn cũng ập vào để bắt các bạn khác trong nhóm của anh. Bà Wallat - Tổng Lãnh sự Đức tại Sài Gòn có đến nhà anh thăm hỏi tình hình cũng bị camera và an ninh Việt Nam bao vây. Sau đó Tổng Lãnh sự Đức và Mỹ cùng gửi công hàm ngoại giao phản đối việc bắt cóc công dân của chính quyền Việt Nam và theo anh, nhờ vậy mà ngày hôm đó an ninh rút hết không bao vây nhà anh nữa.
Lợi dụng tối hôm đó trời mưa, anh lấy áo mưa và xe máy của mẹ để nguỵ trang rồi chạy trốn khỏi Sài Gòn.
“Đến 23:00 thì cơ sở lưu trú, các khách sạn, các nhà nghỉ là phải báo cáo về công an địa phương là hôm nay có ai đến. Cho nên là tôi đợi qua 23:00 tôi mới dám đến một khách sạn để tôi ở trọ. Tôi phải dùng một cái mánh là tôi giả bộ như tôi là khách tây ba-lô, tôi nói tiếng Pháp bồi với họ, họ nghĩ tôi là người nước ngoài, họ đòi passport thì tôi giả vờ lắc đầu tôi không hiểu gì hết thì họ phẩy tay họ cho tôi lên phòng, tại lúc đó sau 23g rồi. Thì tôi trả tiền cho họ, rồi giả vờ kỳ kèo trả giá với họ. Họ đòi 500, tôi trả 400. Tôi nói tiếng Pháp bồi thôi, để cho họ nghĩ mình là người nước ngoài.”
“Sáng hôm sau tôi phải vứt hết, đi mua điện thoại mới, sim mới, tại an ninh Việt Nam họ biết điện thoại của tôi rồi, nên tôi mới rời đi. Cái lần rời đi đầu tiên của tôi là đi tới một tỉnh biên giới Việt Nam. Tôi bắt taxi đi và chỉ còn cách đường biên giới 15 phút đường ô – tô thì tôi bị lộ. Cái tổng đài của hãng họ gọi liên tục cho anh lái taxi đó. Họ hỏi có phải đúng là mới đón cái người này ở đường An Dương Vương hay không và miêu tả đúng cái ba-lô tôi đeo như thế nào thì tôi biết là tôi bị lộ rồi, nhưng anh tài xế ảnh chối, vì khi tôi đến, tôi cancel (huỷ) cái chuyến đi đó và xoá app đi và tôi nói với ảnh là anh cứ đi đi, không cần theo app và tôi sẽ trả đúng số tiền trên app nó qui định và anh sẽ được hưởng toàn bộ số tiền trên đó, như vậy sẽ có lợi cho ảnh. Vì thế nên anh tài xế này ảnh chối, ảnh nói ảnh không có chở tôi, ảnh đang ở SG chớ không có ở đâu hết này nọ. Tôi biết là tôi bị lộ rồi nên tôi phải xuống xe.”
Anh quay lại Sài Gòn bằng một phương tiện khác.
“Trời càng lúc càng tối, ở quê thì trời tối rất nhanh, mà tôi lại là người lạ nên sẽ rất dễ bị phát hiện. Vì vậy mà rất là nguy hiểm. Đường đi lúc đó chỉ có một đường độc đạo thôi. Tôi thấy là mình tiêu rồi, tôi giống như một con chuột ở trong bình nước. Nước càng ngày nó càng dâng lên mà mình không làm gì được.” Ở đó chỉ có một vài nhà trọ, nếu anh vào ở trọ, an ninh cũng rất dễ dàng định vị anh, nhưng nếu anh lang thang ở ngoài, người dân cũng rất dễ nhận ra anh. Trong tình huống tiến thái lưỡng nan, anh thử nhiều cách như hỏi các tiệm xe máy để thuê xe về Sài Gòn, nhưng không được. Anh quyết định là sẽ tìm một nhà trọ, rồi ở đó đến 3 giờ sáng, sau đó bắt xe bus về lại Sài Gòn với hi vọng mong manh là an ninh sẽ không kịp tìm ra anh khi anh quay trở lại Sài Gòn. “Đang trên đường đi, tôi gặp một nhà có nhiều xe ô-tô, tôi vào hỏi để nhờ họ chở lên bệnh viện đa khoa của tỉnh đó, họ đồng ý. Đến nơi, tôi lại nói họ chở về Sài Gòn, họ cũng đồng ý luôn.”
Về đến Sài Gòn, anh mua điện thoại mới và lại nguỵ trang một lần nữa rồi đi đến một tỉnh biên giới khác của Việt Nam. Lần này anh đi trót lọt, sau đó anh qua tới Campuchia rồi tới Thái Lan. Tới Thái Lan, anh liên lạc với Liên Hiệp Quốc để đệ đơn xin tị nạn. Nhưng tại đây, một lần nữa, anh bị an ninh Việt Nam phát hiện, nhưng anh nhanh chóng chuyển nhà và liên lạc với đại sứ quán Đức, họ hiểu được tầm quan trọng của sự việc, đồng thời việc Trịnh Xuân Thanh bị bắt cóc ngay trên lãnh thổ Đức khiến họ phải càng đề cao cảnh giác với chính quyền Việt Nam, vì vậy họ cho phép anh và gia đình sang Đức tị nạn chỉ trong vòng vài ngày.
An ninh Việt Nam luôn chọn những thời điểm như vợ mang thai, sinh con, người nhà mất, vvv…là những lúc những người đấu tranh dễ yếu lòng nhất để họ tấn công và bắt người và họ thường chọn thứ Sáu làm thời điểm hành động.
“Tại sao như vậy? Vì bắt người vào thứ Sáu là các sứ quán họ cũng nghỉ và lúc tin tức lan ra ngoài đến buổi chiều tối là ai cũng nghỉ hết rồi. Các nhà báo và các đại sứ quán họ cũng nghỉ hết. Đến chiều thứ Bảy là họ đánh, họ tra tấn để họ buộc nhận tội để mình xin khoan hồng. Đến thứ Hai thì họ tung cái clip ra là tụi tôi đã đầu hàng rồi thì lúc đó các Sứ quán không làm gì được nữa.”
Anh tin rằng để Việt Nam có dân chủ, cần có một lực lượng dân chủ đối lập đủ mạnh làm đối trọng với đảng độc tài cộng sản và đây là công việc khó khăn và lâu dài, vì vậy cần phải kiên trì.
Thời điểm này [2025], phong trào dân chủ Việt Nam bị đàn áp rất nặng nề, từ những nhà hoạt động đến những người đã ngưng hoạt động đều bị bắt, thậm chí cả những bạn trẻ đến tham gia các buổi nói chuyện, chia sẻ về dân chủ cũng bị an ninh để ý và sách nhiễu. “Nhắn nhủ của tôi là vẫn phải giữ cái kiên trì, lạc quan của mình và vẫn phải tiếp tục vì tôi vững tin là cái thiện sẽ thắng cái ác, và dân chủ sẽ thắng độc tài. Giống như tôi, năm 2008, khi tôi bị bắt, tôi nghĩ là phong trào dân chủ cũng tiêu rồi, không còn ai đấu tranh nữa, nhưng năm 2014 tôi ra tù thì ngược lại, phong trào dân chủ rất là mạnh. Và bây giờ cũng như vậy. Tôi mong là mọi người sẽ tiếp tục kiên trì để bộ phận hải ngoại là chỗ dựa cho các bạn trong nước để tiếp tục phát triển lực lượng dân chủ, để đến ngày lực lượng dân chủ trong nước đủ đông, đủ mạnh để có thể buộc đảng Cộng sản phải ngồi xuống đàm phán để dân chủ hoá đất nước trong hoà bình.’’
© Všechna práva vycházejí z práv projektu: Paměť a svědomí národů
Příbeh pamětníka v rámci projektu Paměť a svědomí národů (Jan Blažek)