Následující text není historickou studií. Jedná se o převyprávění pamětníkových životních osudů na základě jeho vzpomínek zaznamenaných v rozhovoru. Vyprávění zpracovali externí spolupracovníci Paměti národa. V některých případech jsou při zpracování medailonu využity materiály zpřístupněné Archivem bezpečnostních složek (ABS), Státními okresními archivy (SOA), Národním archivem (NA), či jinými institucemi. Užíváme je pouze jako doplněk pamětníkova svědectví. Citované strany svazků jsou uloženy v sekci Dodatečné materiály.

Pokud máte k textu připomínky nebo jej chcete doplnit, kontaktujte prosím šéfredaktora Paměti národa. (michal.smid@ustrcr.cz)

Olga Szerauc (* 1908)

Załadowali nas do tych zawszawionych pociągów

  • Urodziła się 1 kwietnia 1908 w majątku Kuźmicze k. Miadzioła

  • W 1915 roku Olga Szerauc z rodzeństwem została ewakuowana

  • Wyszła za mąż za Leona Szerauca w wieku 26 lat i zamieszkała na Polesiu

  • Została aresztowana i wywieziona do Kazachstanu

  • Gdy zaczęły się pierwsze transporty do Polski uciekła z miejsca zesłania

  • Dotarła do Szczecina

Urodziła się 1 kwietnia 1908. W majątku Kuźmicze k. Miadzioła (Białoruś, obwód miński). Miała brata (ur. 1913) i siostrę (ur. 1910). Rodzina ze strony matki pochodziła z Kaukazu,  rodzina ze strony ojca była związana z północno-wschodnimi terenami Rzeczpospolitej. Rodzice poznali się w Tyflisie, gdzie ojciec kończył szkołę. Zamieszkali w majątku na Kresach.

W 1915 roku ojciec został zmobilizowany do wojska (do białej gwardii), a Olga Szerauc z rodzeństwem została ewakuowana do miejscowości Wieliż w Rosji. Po roku, gdy matka otrzymała pracę jako sekretarka w sztabie, rozpoczęli przemieszczanie się z oddziałami wojskowymi po całej Rosji. W 1918 roku dotarła do Persji (miasto Szachtachty). Odnalazła ojca, który stacjonował w Noworosyjsku. Po krótkim czasie została ewakuowana przez Anglików wraz z innymi rodzinami wojskowych i po miesiącu dotarła do Konstantynopola, gdzie została umieszczona w obozie włoskim dla uchodźców. Następnie została przeniesiona do Tuzli, a później do angielskich obozów znajdujących się na wyspach Morza Marmara. Po likwidacji obozów miała być ewakuowana do Aleksandrii, lecz matka jej postanowiła wrócić do ojca. Miała jednak problemy z powrotem do ojczyzny, ponieważ wcześniej otrzymała obywatelstwo angielskie. W celu załatwienia formalności udała się do Galati w Rumunii. Po dwóch latach wyjechała do Polski, gdzie ojciec jej walczył pod dowództwem Józefa Piłsudskiego o niepodległość. W 1921 roku przez Lwów dotarła do Wilna. Początkowo chodziła na kursy szycia w Wilnie, a od 1924 roku rozpoczęła naukę w szkole podstawowej u zakonnic. Następnie chodziła do szkoły założonej przez hr. Mohlówną przeznaczonej dla dziewcząt. Ukończyła specjalizację tkactwa artystycznego. Wyszła za mąż za Leona Szerauca w wieku 26 lat i zamieszkała na Polesiu. Mąż pracował w nadleśnictwie. Urodziła dwoje dzieci.

W 1939 roku, gdy wybuchła II wojna światowa, mąż został aresztowany, a ona została z dziećmi w Wilnie, gdzie się schronili jeszcze w sierpniu 1939. Postanowiła jednak wrócić do domu na Polesiu i po trzech tygodniach została aresztowana i wywieziona do Kazachstanu. Dostała pięcioletni wyrok. Po miesięcznej podróży na zesłanie została umieszczona w łagrze i pracowała w kopalni złota Stalino w miejscowości Akmolno. Po dwóch latach uciekła do Makinki (sto kilometrów od kopalni. Przez następne 4 lata pracowała na kolei przy piecach do produkcji smoły. Gdy zaczęły się pierwsze transporty do Polski uciekła z miejsca zesłania,. Dotarła do Szczecina, gdzie otrzymała zniszczony, poniemiecki majątek. Miała problemy ze znalezieniem pracy. Odnalazła swoją kuzynkę i postanowiła przyjechać do Krakowa, gdzie mieszka do czasów obecnych. Pierwszą pracę podjęła w fabryce gobelinów, a następnie została jednym z organizatorów spółdzielni „Cepelia”, gdzie pracowała przez 30 lat. Po 60 latach pracy przeszła na emeryturę. Do 2010 roku prowadziła kursy koronkarskie. Nadal haftuje i jest w kontakcie ze środowiskiem koronkarskim. 

© Všechna práva vycházejí z práv projektu: Oral History Archive - Budapest

  • Příbeh pamětníka v rámci projektu Oral History Archive - Budapest (Maciej Melon)