Jan Kraaijeveld

“Ja, voordat we aankwamen, hadden we afgesproken wanneer we precies zouden aankomen, en ’s nachts reden we van het kamp naar een boer die Ryšavý heette. Daar laadden we alles uit. Het was best spannend, alles moest heel snel gebeuren...” “De familie Ryšavý was ook een belangrijke familie in Miroslav.” “Ja.” “Dus alles gebeurde ’s nachts” “Alles gebeurde 's nachts en daarna gingen we terug naar het kamp.”

"We hebben geleerd voorzichtig te zijn. Zodra we uit de metro stapten, keken we over onze schouder om te zien of iemand ons volgde. Ik herinner me één keer dat het echt belangrijk was, omdat we Václav Havel zouden ontmoeten. Eerst moesten we naar het huis van Martin Palouš op de Kampa, en daarna leidde hij ons via allerlei omwegen naar een café – waar toen natuurlijk nog gerookt mocht worden. Waar Havel kwam, werd vanzelfsprekend gerookt. Toen keken we heel goed om ons heen.”

“Ik mocht er alleen met Henri over praten wanneer we samen waren of kort aan de telefoon, maar verder had ik mijn werk als predikant. Ik kon mijn eigen taak niet uitvoeren toen we hier met die activiteit bezig waren. Op een dag ontmoetten we hier in Tsjechoslowakije een katholieke priester en hij vroeg ons - ik bedoel hij vroeg mij, want Henry studeerde toen nog - wat voor werk ik deed. Ik antwoordde dat ik predikant was. En hij zei: “O, dus u bent een geestelijke.” Ja, en ik herinner me hoe ontroerd ik toen was, en ik ben dat nu nog steeds. Ja, ik ben een geestelijke. En daarom raakt het me vandaag opnieuw, omdat onze taak, onze bezigheid, toch een hogere betekenis had. Om mensen te steunen die onderdrukt werden, christenen die vervolgd werden. En dat was wat hier gebeurde. Zo mocht Pavel Kalus bijvoorbeeld geen theologie studeren, omdat zijn vader een predikant was. En er waren nog velen in dezelfde situatie. Daarom zei ik dat Vladimír Kalus en zijn vrouw grote moed toonden toen zij zich inzetten voor de waarheid.”